Wystawa „Nicolae Grigorescu. Malarz rumuńskiego etosu” w Gdańsku. Ostatni miesiąc!

• niedziela, 11 sierpnia, godz. 13.00-14.00 | Oprowadzanie po wystawie „Nicolae Grigorescu. Malarz rumuńskiego etosu” | Prowadzenie: Małgorzata Paszylka-Glaza | Pałac Opatów w Oliwie, ul. Cystersów 18, Gdańsk.
• sobota, 17 sierpnia, godz. 11.00-15.00 | Szlakiem rumuńskich tradycji hafciarskich. Warsztaty dla dorosłych | Prowadzenie: Olga Budzan | Pałac Opatów w Oliwie, ul. Cystersów 18, Gdańsk;
• piątek 23 sierpnia, godz. 19.00 | Koncert Oana Cătălina Chițu & Band| Muzeum Narodowe – Oddział Sztuki Dawnej, ul. Toruńska 1, Gdańsk. Oana Cǎtǎlina Chițu & Band: Oana Cǎtǎlina Chițu (wokal), Dejan Jovanovic (akordeon), Anton Slavici (skrzypce) i Sergiu Diaconu (kobza).

• niedziela, 25 sierpnia, godz. 12.00-15.00 | Międzypokoleniowe wegańskie warsztaty kulinarne, inspirowane kuchnią rumuńską, prowadzone przez Agnieszkę Kołodyńską-Walków | Restauracja Faloviec, ul. Obrońców Wybrzeża 2, Gdańsk.
• sroda, 28 sierpnia, godz. 18.00-19.30 | Rumuńska kultura ludowa. Spotkanie z dr. hab. Kazimierzem Jurczakiem z Uniwersytetu Jagiellońskiego| Pałac Opatów w Oliwie, ul. Cystersów 18, Gdańsk

„Nicolae Grigorescu. Malarz rumuńskiego etosu” to tytuł wystawy inaugurującej polską odsłonę Sezonu Kulturalnego Rumunia - Polska 2024-2025. Jest to pierwsza tak znacząca wymiana kulturalna między Rumunią a Polską. Wystawa potrwa od 27 lipca do 27 października tego roku.
Wystawa powstała w ramach współpracy Muzeum Narodowego w Gdańsku z Narodowym Muzeum Sztuki Rumunii w Bukareszcie oraz Muzeum Narodowym Wsi „Dimitrie Gusti” w Bukareszcie przy wsparciu Rumuńskiego Instytutu Kultury w Warszawie. Kuratorem wystawy jest dr Călin Stegerean, dyrektor Narodowego Muzeum Sztuki Rumunii, asystentka kuratora: Miruna Moraru. Wystawie towarzyszy bogaty program wydarzeń dla szerokiej publiczności, przybliżających twórczość Nicolae Grigorescu oraz rumuńską kulturę, zorganizowany przez Muzeum Narodowe w Gdańsku oraz Rumuński Instytut Kultury w Warszawie.

Wstępny artykuł

Pierwsza monograficzna wystawa poświęcona twórcy rumuńskiego malarstwa nowoczesnego zostanie otwarta 27 lipca, o godz. 17.00, w Muzeum Narodowym w Gdańsku (Pałac Opatów, Oddział Sztuki Nowoczesnej Muzeum Narodowego w Gdańsku, ul. Cystersów 18).

Prace wchodzące w skład wystawy pochodzą z kolekcji Narodowego Muzeum Sztuki Rumunii, a kuratorem jest dyrektor generalny tej instytucji, dr Călin Stegerean, we współpracy z muzealniczką Miruną Moraru.

Wystawa obejmuje 44 najcenniejsze prace Grigorescu ze zbiorów Narodowego Muzeum Sztuki w Rumunii, które ilustrują tematy często podejmowane przez artystę. Wystawie towarzyszy 49 eksponatów z kolekcji etnograficznej Muzeum Wsi w Bukareszcie, które odtwarzają atmosferę pomieszczeń przedstawionych na obrazach Grigorescu.

Ponadto przez cały czas trwania wystawy (od 27 lipca do 27 października) organizowany będzie zróżnicowany program wydarzeń towarzyszących dla szerokiego grona odbiorców w różnym wieku i o różnych zainteresowaniach wokół twórczości Grigorescu i kultury rumuńskiej.

Nicolae Grigorescu (1838–1907) jest powszechnie uznawany za narodowego malarza Rumunii. Dzięki studiom w Paryżu i przynależności do nowatorskiej szkoły w Barbizon stał się artystą, który w największej mierze wprowadził rumuńskie malarstwo na drogę nowoczesności. 

Artysta spędził we Francji, z przerwami, blisko trzydzieści lat. Powróciwszy ostatecznie do Rumunii po roku 1890, przywiózł ze sobą cały nowy artystyczny świat, wypełniony tematami i problemami, obecnymi w ówczesnej sztuce francuskiej. Atmosfera panująca wśród artystów skupionych wokół szkoły z Barbizon zrodziła u Grigorescu zainteresowanie pejzażem, a także życiem zwykłych ludzi, a więc problematyką znamienną dla dwóch czołowych nurtów sztuki francuskiej i europejskiej w drugiej połowie XIX wieku — realizmu i impresjonizmu. W przekonaniu barbizończyków pejzaż powinien powstawać w plenerze, w kontakcie z naturą, a nie w pracowni malarskiej, co wówczas praktykowali akademicy, którzy w efekcie nadawali malowanym przez siebie krajobrazom sztywną, sztuczną wzniosłość. Realizm nadał szczególną rangę problematyce społecznej, na pierwszy plan wysuwając przedstawienia z codziennego życia chłopów i proletariuszy. Impresjoniści z kolei wprowadzili do malarstwa pejzażowego subiektywną wizję, kluczową w kształtowaniu oryginalności. Oryginalność zaś postrzegano jako element rozstrzygający o wartości artystycznej. Grigorescu malował w plenerze już we Francji, a później w Rumunii. Malując na niewielkich przenośnych podobraziach, chwytał z powodzeniem zmienność natury i migotliwość światła. Jakkolwiek ojczyzna Grigorescu — od 1881 roku zwana Królestwem Rumunii — przechodziła wówczas znaczącą modernizację, to jednak wciąż pozostawała krajem o charakterze zasadniczo wiejskim. Rolnictwo dawało utrzymanie ponad 90 procentom populacji. W drugiej połowie XIX wieku Rumuni, jak pozostałe narody europejskie, przechodzili proces utrwalania narodowej tożsamości, a ważną rolę odegrali w nim ludzie kultury. Narodową odrębność odnajdywano w świecie wsi — w ludowej twórczości, tradycjach, strojach i chłopskiej duchowości. Tendencja ta ujawnia się również w twórczości Grigorescu. Jego współcześni odnosili się do niej z entuzjazmem, odnajdując w tych obrazach nie tylko odwzorowanie rumuńskiej wsi i duchowości narodu, ale także wyraz rozleglejszych aspiracji. Zaprezentowany tutaj wybór prac Grigorescu ukazuje artystę jako piewcę narodowego etosu, co w jego twórczości cenili zarówno współcześni rumuńskiego malarza, jak i późniejsze pokolenia. Krytycy zarzucali niekiedy artyście, że przedstawia jedynie piękną stronę życia na wsi, unikając jakichkolwiek odniesień do realnych problemów społecznych. Malarz jednak świadomie ukazywał te motywy, w których jego rodacy mogli dojrzeć istotę narodowego ducha. Stąd w jego twórczości wyobrażenia bujnej natury, piękna chłopskich strojów i wiejskich scen, współbrzmiących ze zbiorową świadomością rumuńskiego narodu. Grigorescu zyskał w Rumunii miano malarza narodowego, zajmując ważne miejsce także w powszechnej historii sztuki, nie tylko wszakże dzięki ludowej tematyce, ale również w wyniku uznania jego wyjątkowego talentu i biegłości, które wyniosły go na artystyczne wyżyny. dr Călin-Alexiu Stegerean, Dyrektor Narodowego Muzeum Sztuki Rumunii w Bukareszcie