Organizatorami rumuńskiego stoiska oraz programu są Rumuński Instytut Kultury oraz Stowarzyszenie Timișoara 2023 –Europejska Stolica Kultury. Współpraca: Uniwersytet Zachodny z Timișoary, Stowarzyszenie Prin Banat, Stowarzyszenie Tășuleasa Social - Via Transilvanica.
Projekt pod honorowym patronatem Ambasady Rumunii w RP.
Tematem przewodnim rumuńskiego programu jest historia Europy Środkowej jako przestrzeni geograficznej, mentalnej i afektywnej, stanowiącej zarówno terytorium, na którym współistnieją oazy wielokulturowości, jak i epicentrum najstraszniejszych przejawów totalitaryzmów.
Proponowane przez Rumuński Instytut Kultury premiery literackie, wystawy i filmy wydobędą na pierwszy plan żywe historie, sytuujące się na styku „wielkiej historii” i indywidualnych losów.
Premiery literackie i spotkania z czytelnikami
Właśnie o Europie Środkowo-Wschodniej jest mowa w powieści Olega Serebriana „Pod prąd” (Wydawnictwo Amaltea), której premiera odbędzie się na Wrocławskich Targach Dobrych Książek w obecności pisarza oraz autorki przekładu Radosławy Janowskiej-Lascar.
Oleg Serebrian, jeden z najsłynniejszych mołdawskich autorów współczesnych, proponuje polskim czytelnikom epicką i wielopłaszczyznową powieść, łączącą w sobie cechy narracji historycznej, społecznej i psychologicznej. Zasadnicza jej część ma postać pamiętników głównego bohatera, barona Alexa von Randy, w których odsłania on nie tylko swoje stany emocjonalne, ale i losy Europy Środkowo-Wschodniej, od sielskiej XIX-wiecznej Odessy po nazistowski obóz koncentracyjny w Sachsenhausen.
Pisarka Tatiana Niculescu porozmawia z obecną na targach publicznością o zatrważających latach dwudziestych i trzydziestych XX wieku, opierając się na swojej książce „Mistyk z rewolwerem. Corneliu Zelea Codreanu” (polski przekład Kazimierz Jurczak, Wydawnictwo Universitas). Kim był w rzeczywistości Corneliu Zelea Codreanu, zazwyczaj kojarzony z rumuńską odmianą faszyzmu? Tatiana Niculescu próbuje odpowiedzieć na to pytanie, kreśląc duchowo-religijny kontekst biografii Kapitana i doszukując się w nim najważniejszych, mistycznych impulsów jego działalności politycznej.
Historie Timisoary i wielokulturowego Banatu
W centrum rumuńskiej obecności na Wrocławskich Targach Dobrych Książek znajdą się Timișoara – Europejska Stolica Kultury 2023 oraz Banat – region, który doświadczył wielu fal kolonizacji, migracji i rozwoju gospodarczego. Stanowi on przykład międzyetnicznego współżycia w tej części Europy. Spojrzymy z wielu stron i przez pryzmat różnych form wyrazu artystycznego na te wszystkie zjawiska, a także na ducha obywatelskiego Timisoary, miejsca, w którym zapaliła się iskra antykomunistycznej rewolucji w 1989 r.
Formą artystyczną wybraną przez Sorinę Vazelinę z Timișoary jest komiks, który zaprasza w podróż poprzez historię, mitologię i najsłynniejsze osobowości regionu Banat. 32 plansze wystawy zatytułowanej „Tour Banat” przestawiają w atrakcyjnej formie ponad trzy wieki historii i legend.
Gabriel Kohn, germanista i wykładowca Uniwersytetu Zachodniego w Timișoarze, były dyplomata w Wiedniu i Budapeszcie, znawca Timișoary i jej relacji z Europą Środkową, otworzy drzwi do kilku emblematycznych domów miasta, aby wyjaśnić, dlaczego Timișoara nie rezygnuje, mimo przejściowych kryzysów, z wartości pluralizmu etnicznego i religijnego.
Prezentowane podczas targów dwa krótkie filmy dokumentalne mają na celu przywołanie historii Banatu i jego powiązań z Europą Środkową przez pryzmat kawy. Są one częścią serii zatytułowanej „Tajna mapa Timișoary: ludzie i miejsca”, opartej na koncepcji pisarki Adriany Babeți. Pokazane we Wrocławiu dokumenty pt. „Kofeina nad brzegiem Begi”oraz „Nowe czasy. Mała rewolucja”wprowadzają w historię miasta Timișoary oraz kultury picia kawy i kawiarni. Przywołują także figurę wynalazcy nowoczesnego ekspresu do kawy – Francesca Illy’ego i nie zapominają o polskich wątkach.
Rumuńskie dziedzictwo przyrodnicze i gastronomiczne z perspektywy dwóch wrocławskich autorek
Rumunia stała się modnym kierunkiem turystycznym dla Polaków. Dzieje się to między innymi dzięki spektakularnemu rumuńskiemu odcinkowi Łuku Karpackiego, który co roku przemierzają miłośnicy wspinaczki górskiej, a także gościnności mieszkańców i różnorodności wielokulturowych miast, o której świadczy również bogactwo lokalnej gastronomii.
O tym wszystkim na targach opowiedzą dwie mieszkanki Wrocławia: alpinistka, nauczycielka akademicka i autorka – dr Ewa Chwałko oraz autorka i blogerka kulinarna – Agnieszka Kołodyńska-Walków.
Ewa Chwałko to pierwsza Polka i druga kobieta na świecie, która samotnie przeszła Łuk Karpat, i która została uhonorowana Nagrodą Literacką im. Macieja Kuczyńskiego KOLOS za książkę, w której opisuje swoją karpacką wyprawę, pt. „Łuk Karpat. 84 dni samotnej wędrówki” (Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu).
Na wrocławskich targach zaprezentuje ona trasę Via Transilvanica, jedną z najważniejszych inicjatyw turystyczno-kulturalnych w Rumunii ostatnich dziesięcioleci, uhonorowaną dwiema nagrodami Europa Nostra w 2023 r.
Agnieszka Kołodyńska-Walków, autorka książki „Przy rumuńskim stole. Historie prosto z kuchni” (Wydawnictwo Amaltea) przywoła historię poszukiwania własnych korzeni, która prowadzi ją przez Mołdawię i Rumunię, skąd wraca nie tylko z rodzinnymi opowieściami, ale także z 40 najsmaczniejszymi rumuńskimi przepisami.
Program 10 rumuńskich wydarzeń na Wrocławskich Targach Dobrych Książek dopełnia, zaprezentowany w Święto Narodowe Rumunii (1 grudnia), film dokumentalny „Królowa Maria, serce Rumunii”, opowiadający o niezwykłym życiu królowej, która w decydujący sposób przyczyniła się do zjednoczenia wszystkich terytoriów zamieszkałych przez Rumunów.
Serię wydarzeń zamknie dokument „Ludzie drogi: Terra Banatica.”(reż. Mircea Gherase), opowiadający o banackim odcinku szlaku Via Transilvanica, czyli rumuńskiego odpowiednika Camino de Santiago.
Kalendarz wydarzeń
Wszystkie wydarzenia, z wyjątkiem seansów w ramach Przeglądu Nowego Kina Rumuńskiego w dniu 30 listopada, odbywać się będą w Hali Stulecia.
Wszystkie wydarzenia organizowane w dniach 1 i 2 grudnia odbywać się będą w Sali Niebieskiej w Hali Stulecia.
Natomiast wszystkie wydarzenia zaplanowane na 3 grudnia odbywać się będą w Sali Fioletowej w Hali Stulecia.
Wstęp bezpłatny. Wyjątkiem są pokazy filmowe w ramach Nowego Kina Rumuńskiego. Ze szczegółami można zapoznać się tutaj.
Czwartek 30 listopada
12:00-19:00 Wystawa komiksu „Tour Banat” autorstwa Soriny Vazeliny *
18:00 Przegląd Nowego Kina Rumuńskiego / „Ludzie czynu” (reż. Paul Negoescu, 2022, 105’)
Kino Nowe Horyzonty (ul. Kazimierza Wielkiego 19A–21). Wydarzenie biletowane.
20:30 Przegląd Nowego Kina Rumuńskiego / „Metronom” (reż. Alexandru Belc, 2022, 102’)
Kino Nowe Horyzonty (ul. Kazimierza Wielkiego 19A–21). Wydarzenie biletowane.
Piątek 1 grudnia
11:00-19:00 Wystawa komiksu „Tour Banat” autorstwa Soriny Vazeliny*
15:00 Pokaz filmu „Królowa Maria, serce Rumunii” (reż. Trevor Poots, 2018, 77’)
Film w j. rumuńskim z polskimi napisami
16:30 „Łuk Karpat i Via Transilvanica” – prezentacja ze zdjęciami. Prowadzenie Ewa Chwałko
17:30 Projekcja filmu „Terra Banatica. Ludzie drogi” (reż. Mircea Gherase, 2021, 66’)
Film w j. rumuńskim z polskimi napisami
Sobota 2 grudnia
11:00-19:00 Wystawa komiksu „Tour Banat” autorstwa Soriny Vazeliny*
12:00 Ilustrowana prezentacja „Pięć opowieści o wielokulturowym Banacie”. Prowadzenie Gabriel Kohn. Prezentacja w j. rumuńskim. Tłumaczenie na j. polski Radosława Janowska-Lascar.
13:30 Pokaz filmów dokumentalnych „Kofeina nad brzegiem Begi” oraz „Nowe czasy. Mała rewolucja” (Koncepcja i reżyseria: Adriana Babeți, 2022, 90’)
Filmy w j. rumuńskim z polskimi napisami
15:30 Polska premiera książki „Pod prąd” Olega Serebriana (Wydawnictwo Amaltea)
Goście: autor Oleg Serebrian, tłumaczka Radosława Janowska-Lascar. Moderator zostanie ogłoszony wkrótce.
Prezentacja w j. rumuńskim i polskim. Tłumaczenie: Radosława Janowska-Lascar.
17:30 Projekcja filmu „Terra Banatica. Ludzie drogi” (reż. Mircea Gherase, 2021, 66’)
Film w j. rumuńskim z polskimi napisami
Niedziela 3 grudnia
11:00-17:00 Wystawa komiksu „Tour Banat” autorstwa Soriny Vazeliny*
12:00 Prezentacja książki „Mistyk z rewolwerem. Corneliu Zelea Codreanu” Tatiany Niculescu (Wydawnictwo Universitas)
Goście: autorka Tatiana Niculescu i tłumacz Kazimierz Jurczak.
Prezentacja w j. rumuńskim i polskim. Tłumaczenie: Radosława Janowska-Lascar.
14:00 Spotkanie z Agnieszką Kołodyńską-Walków, autorką książki „Przy rumuńskim stole. Historie prosto z kuchni” (Wydawnictwo Amaltea). Prowadzi Anna Fluder, dziennikarka Radia RAM.
* Pierwsza wersja tej wystawy została zrealizowana w ramach programu Moving Fireplaces w 2020 roku. „Moving Fireplaces” to autorski program Stowarzyszenia Prin Banat rozwijany w ramach oficjalnego programu kulturalnego Timișoara 2023 – Stolica Europy Kultury.
