Constantin Brâncuşi ­– een zuil, een oneindigheid, een vogel, een kus, een zwijgen

Constantin Brancusi -- een zuil, een oneindigheid, een vogel, een kus, een zwijgen

De datum van 19 februari is in het jaar 2015 officieel aangewezen als een nationale feestdag, genaamd “Brâncuşi-dag”. 19 februari is de dag waarop, in het jaar 1876, in de plaats Hobiţa, de Roemeense beeldhouwer Constantin Brâncuşi werd geboren.


Constantin Brâncuşi (1876-1957), een van de meest invloedrijke kunstenaars van de twintigste eeuw, die wordt beschouwd als een pionier van de moderne abstracte beeldhouwkunst, ‘beeldhouwde de ontkieming, net zoals hij de inslaping, de verheffing en, bovenal, de volmaaktheid heeft gebeeldhouwd, als een onophoudelijke liefkozing van de vormen, net als een door het water gewassen steen. Zwijg-zwijgen, zelfstandig naamwoord uit de infinitief geboren, maar van dit zwijgen, of het nu tot de Roemeense geschiedenis of de Roemeense grammatica behoorde, zou hij Brâncuşi, een universeel monument maken.’ (Constantin Noica, 1909-1987).

Van zijn Rugăciunea [Gebed] uit 1907 tot zijn Coloana fără sfârșit [De oneindige zuil] uit de jaren 1937-1938 heeft Constantin Brâncuşi afstand genomen van de uitwendige schoonheid van de vormen ten gunste van hun innerlijke dimensie, waarbij hij een voortdurende tendentie naar stilering en generalisering ontwikkelde.

‘Zijn werk onthult ons de essentie, gevangen in de concrete vormen van het bestaan. Het is aldus een synthese van de universele kracht die uitdrukt wat niet kan worden gezegd, die de tegenstellingen verenigt tot een harmonieus geheel,’ meent de kunstcriticus Ionel Jianu (geboren 1905, Boekarest – overleden 1993, Parijs), sinds 1927 bevriend met kunstenaar.

‘Ik heb er nooit naar gestreefd de mensen te verbluffen. (...) Ik heb eenvoudig geoordeeld, zoals u ziet, en ik ben uitgekomen bij iets eenvoudigs, iets vreselijk eenvoudigs: bij een synthese die suggereert wat ik wens uit te beelden. Ik heb uit het brons, uit het hout, uit het marmer die verborgen diamant tevoorschijn gehaald: de essentie.

”Wat reëel is, is de essentie. En als je in de buurt komt van de reële essentie van de dingen, komt je uit bij eenvoud,’ zei Constantin Brâncuşi.

De verwijzingen naar de archaïsche kunt, zijn streven om afstand te nemen van enige uitdrukking of persoonlijk gevoel ten aanzien van zijn model, om voorrang te geven aan de elementaire, universele en tijdloze vorm, dit alles heeft het hem mogelijk gemaakt om zijn werk los te maken van de beperkingen van de stijlen die zijn tijd kenmerken en om zijn beeldhouwwerken onderdeel te laten uitmaken van een universele dimensie.

De schoonheid van zijn werken, waarin hij de essentiële waarheden van het leven heeft gezocht, bracht de schrijver Robert Payne, een vriend van de kunstenaar, tot de stelling: ‘Brâncuşi absorbeert de schoonheid die hem omringt, de schoonheid die is geschapen door zijn eigen handen.’